Quảng cáo top
VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW VIETNAMREVIEW

Cấp thiết phải cảnh báo ngập lụt bằng công nghệ

Đợt mưa lũ lịch sử vừa qua tại các tỉnh Nam Trung Bộ đã để lại bài học đắt giá: khi mưa lớn kéo dài kết hợp với việc xả lũ bất khả kháng và khả năng thoát nước kém, người dân hoàn toàn bị động. Trao đổi về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Quốc Dũng (Phó chủ tịch Hội Đập lớn và phát triển nguồn nước Việt Nam) cho rằng đã đến lúc phải thay đổi tư duy, chuyển từ "chống đỡ" sang "chủ động" nhờ cảnh báo ngập lụt bằng công nghệ.

 

Lỗ hổng trong công tác dự báo và vận hành hiện nay

Dù các địa phương và chủ hồ chứa đã tuân thủ nghiêm túc quy trình vận hành trong đợt lũ vừa qua, nhưng thiệt hại vẫn lớn. Nguyên nhân cốt lõi nằm ở công tác dự báo. Hiện tại, chúng ta phụ thuộc vào Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia với phạm vi dự báo rộng, thiếu chi tiết cho từng lưu vực sông nhỏ.

 

 

Thủy điện Sông Ba Hạ vừa qua có thời điểm vận hành xả lũ lưu lượng trên 16.000 m3/giây

Tại các nước tiên tiến như Nhật Bản, mỗi lưu vực sông đều có một văn phòng thủy văn riêng để tư vấn trực tiếp cho người ra quyết định. Trong khi đó, tại Việt Nam, trách nhiệm tư vấn vận hành hồ chứa thuộc ngành công thương, nhưng lại thiếu nhân sự chuyên sâu về thủy văn. Điều này dẫn đến độ trễ trong việc ra quyết định xả lũ, khiến việc cắt lũ chưa đạt hiệu quả tối ưu.

 

Ứng dụng AI trong công nghệ dự báo lũ

Để giải quyết bài toán trên, GS.TS Nguyễn Quốc Dũng đề xuất ứng dụng AI (Trí tuệ nhân tạo) kết hợp với mạng lưới trạm đo mưa dày đặc tại các lưu vực sông.

Công nghệ AI đưa cảnh báo thời tiết theo thời gian thực đến vùng lũ 

  • Chính xác hóa dữ liệu: AI sẽ phân tích dữ liệu mưa theo thời gian thực để chạy các mô hình thủy văn, thủy lực chuẩn hóa.

  • Tối ưu hóa vận hành: Công nghệ sẽ tính toán chính xác lượng nước về hồ, từ đó đưa ra bài toán cân bằng lợi ích: Xả bao nhiêu để đảm bảo an toàn đập mà gây thiệt hại ít nhất cho hạ du.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế "mua dung tích phòng lũ". Nếu chủ hồ thủy điện chủ động xả sớm để đón lũ dựa trên dự báo của AI và sau đó không tích đủ nước, địa phương sẽ dùng quỹ phòng chống thiên tai để bù đắp.

 

Bản đồ ngập lụt thời gian thực

Một trong những giải pháp cấp thiết nhất được chuyên gia nhấn mạnh là xây dựng bản đồ ngập lụt trực quan trên website hoặc ứng dụng điện thoại.

Bản đồ vệ tinh theo thời gian về tình trạng ngập lụt tại các tỉnh miền Bắc.

Thay vì những bản tin dự báo chung chung, công nghệ này sẽ cung cấp thông tin theo thời gian thực:

  • Dự báo 3-5 tiếng tới nước sẽ dâng đến đâu, ngập vùng nào.

  • Cảnh báo màu (xanh, vàng, đỏ) cho từng khu vực cụ thể.

GS.TS Nguyễn Quốc Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam phát biểu tại cuộc họp

Ông Dũng nhấn mạnh: "Hiện nay nhiều khi nửa đêm nước về, dân dậy thấy ngập tới nóc. Phải dùng công nghệ để chỉ rõ vùng nào cần sơ tán trước, vùng nào sau". Đây là bước tiến quan trọng giúp chính quyền và người dân chủ động sơ tán, bảo vệ tính mạng và tài sản.


Thiên tai ngày càng cực đoan, và kinh nghiệm truyền thống không còn đủ để đối phó. Việc xã hội hóa dịch vụ tư vấn thủy văn, đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ dự báo lũ và phổ cập bản đồ ngập lụt số hóa là con đường bắt buộc để giảm thiểu những đau thương từ bão lũ trong tương lai.